شناخت سموم و مبارزه با حشرات و جوندگان

اصولا سموم را به چهار دسته تقسیم می کنند که به ترتیب مصرف در بهداشت عبارتند از:

 ارگانو کلره ‏

 ارگانو فسفره

کارباماتها

پایروتروئیدها

الف: سموم کلره

این دسته سموم بیشتر در بهداشت مصرف داشته ولی امروزه به دلیل خاصیت ابقایی بیش از حد در طبیعت و نیز قابلیت تجمعی در بافت های چربی جانوران کمتر از آنها استفاده می شود.

سردسته این سموم سم ددت بوده که به جرات می توان گفت نقش آن در زندگی بشر به اندازه پنی سیلین بوده و با استفاده از آن توانستند ناقلین بیماری مانند : طاعون ، تیفوس ، تب زرد ، مالاریا ‏، بیماری خواب و ... را کنترل کنند.

به نظر اینجانب این سم با توجه به کم خطر بودن و خاصیت ابقایی بالا در اماکن و جاهای مناسب مثل مبارزه با مار و عقرب و رتیل و بویژه موریانه که نیاز به خصوصیات فوق دارد جزء بهترین گزینه ها خواهد بود.

سم دیگر این دسته لیندین بوده که بیشترین کاربرد آن در مورد حشرات و جوندگان خزنده و رونده مانند : عقرب ‏، رتیل ، مورچه ، موریانه کاربرد دارد.

سم لیندین به صورت ترکیب با سبوس سم اختصاصی بر علیه آبدوزدک می باشد.

ب: سموم فسفره

این سموم بیشتر در کشاورزی کاربرد داشته ولی امروزه با تغییر در فرمولاسیون برخی از این سموم مانند دیازینون و دورسبان و تبدیل آنها به سموم میکروکپسولی به نام دیاکاپ و امپایر 20 تحولی در استفاده از این سموم در بهداشت ایجاد نموده اند.

از این دسته از سموم می توان اکتیلیک ‏، دورسبان ، مالاتیون ، دیازینون و .. را نام برد که اصولا دارای سمیت بالا برای پستانداران بوده و بیشتر با غلظت 10 برابر معمول در کشاورزی در بهداشت مصرف می شوند. به عبارت دیگر غلظت پیشنهادی در بهداشت 10 برابر دوز پیشنهادی کارخانه جهت کنترل حشرات کشاورزی است.

این سموم بیشتر با غلظت 5/2% یعنی 250 سی سی در 10 لیتر آب در بهداشت مصرف می شوند.

از این دسته سموم بهتر است در مواقعیکه حشرات به سایر سموم مصرفی در بهداشت جواب نمی دهند استفاده نمود.

ج: سموم کاربامات

این دسته سموم نیز بیشتر در بهداشت مورد استفاده داشته ولی مهمترین ایرادی که برخی از این سموم دارند دیر اثر بودن تاثیر آنهاست از جمله این سموم می توان به کارباریل یا سوین  و پروپوکسور یا بایگون اشاره کرد.

از سم بایگون( مایع) بیشتر به صورت 5/2% برای مصارف بهداشتی استفاده شده و کارایی آن برای اکثر حشرات بسیار مناسب است .

از سم سوین (پودری) بیشتر به صورت پودری و یا محلول در آب برای مبارزه با حشرات و سایر بندپایان خزندن و رونده مانند : رتیل ، عقرب ، مورچه ، ملخ و ... استفاده می شود .

د: سموم پایروتروئید

امروزه بیشترین سموم مصرفی در بهداشت به دلیل کم خطر بودن آن برای انسان و سایر پستانداران از دسته سموم پایروتیروئیدی می باشد. از این دسته سموم می توان به سمومی مانند کوپکس ، آیکون ، پرمترین ، سیپرمترین ، دلتامترین  که بیشترین مورد مصرف را در کشور ما دارند،  نام برد.

در حال حاضر از آیکون یا لمبهادوسیهالوترین و دلتامترین 5% بیشتر در مبارزه با پشه ها بویژه ناقلین مالاریا و آغشته کردن پشه بندها  و مبارزه با پشه خاکی ها استفاده می شود.