ساس

ساس

 حشره‌ای از راستهٔ نیم‌بالان و خانوادهٔ بسترساسان (Cimicidae) است.

ساس از کک بزرگ‌تر است و لای درز تشک و متکا و شکاف اجناس چوبی مخفی می‌شود و شب خارج شده و به انسان نیش می‌زند. آنها اغلب در شب فعالیت می‌کنند اما اگر یک هفته از خانه دور باشید، همین که به استراحت بپردازید یا روی مبل بنشینید به سراغ شما خواهند آمد. می‌بینید که روشن گذاشتن چراغ‌ها در مورد این خون‌آشام‌های کوچک، مخصوصاً زمانی که گرسنه هستند، چندان مؤثر نیست.

ساس از راه خون‌خوراکی از انسان و دیگر جانداران خون‌گرم تغذیه می‌کند.

دو نوع ساس که از نظر بهداشتی برای انسان اهمیت دارد، ساس معمولی (ساس تختخواب، Cimex lectularius) و ساس گرمسیری (Cimex hemipterus) هستند. این دو نوع ساس از روی پیش‌سینه یعنی بخش اول سینه از هم تشخیص داده می‌شوند. در حال حاضر شواهدی دال بر انتقال بیماریهای عفونی مانند هپاتیت بی یا سی و یا انتقال ایدز از طریق گزش ساس در دست نیست. ویروسها در داخل بدن ساس تکثیر نمی‌شوند و در مدلهای حیوانی انتقال بیماریهای ویروسی از طریق گزش ساس ممکن نبوده.

 

 

 

 

 

 

چرخهٔ زندگی

لکه ناشی از مدفوع ساس در گوشه تخت

در محل سکونت انسان مانند منازل، هتل‌ها، خوابگاه‌ها، زندان‌ها، سرباز خانه‌ها، بیمارستان‌ها، سرای سالمندان و... یافت می‌شود. این انگل‌ها در شکاف دیوار، کف خانه‌ها، اثاثیه، لابلای کارتن‌ها، پشت کاغذ دیواری، کمدها و درهای چوبی و قفسهٔ کتابخانه‌ها مبلمان، تشک‌ها، و پشتی‌ها مخفی می‌شوند. در شب و نور کم فعال هستند و از میزبان خفته و یا نشسته در حال تماشای تلویزیون تغذیه می‌کنند. اگر انسان در دسترس آن‌ها نباشد از سایر حیوانات خونخواری می‌کنند. ساس روی بدن انسان زندگی نمی‌کند بلکه در محلی نزدیک به محل نشتن و خوابیدن انسان زندگی می‌کند. ساس را می‌توان به کمک لکه‌های ناشی از مدفوع آنها تشخیص داد ساس در نزدیکی محل مخفی شدنش مدفوع می‌کند.

ماده بالغ روزی ۲–۳ تخم می‌گذارد؛ که در طول زندگی جمعاً ۲۰۰–۵۰۰ تخم می‌رسد. تخم‌های یک میلیمتری سفید مروارید شکل اند. در مکانهای یاد شده قرار داده می‌شوند. زمان بازشدن تخم‌ها که معمولاً ۱۰–۹ روز بعد از جنیندار شدن است به درجه حرارت بستگی دارد. ۵ مرحله نمفی وجود دارد؛ که هر مرحله قبل از پوست اندازی به یک وعده خون نیاز دارد تا تبدیل به مرحله بعدی گردد.

مراحل تخم تا بلوغ کامل و تخم‌گذاری مجدد بسته به حرارت محیط بین ۱۹–۷ هفته متغیر است. در حرارت ۲۷ درجه تخم‌ها در کمتر از یک هفته شکفته می‌شوند. درطول سال چند نسل ساس بوجود می‌آید. در دسترس بودن منبع خون در زمان تولید مثل تأثیر می‌گذارد. ساس‌های بالغ در تابستان یک بار در هفته تغذیه می‌کنند. در ماه‌های سرد تر تغذیه آنها کمتر صورت می‌گیرد. در زمستان چیزی نمی‌خورند و در بهار برای تغذیه ظاهر می‌شوند. ساس‌ها گرسنگی را تا ۵۵۰ روز تحمل می‌کنند! خانه‌های مستأجری بیشتر در معرض آلودگی قرار دارند.

روش تشخیص و عوارض ساس

با بازدید شکاف‌ها و درزها در خانه و دیدن ساس زنده، جلد، نمف، تخم یا پوسته آنها می‌توان به وجود ساس پی برد. لکه‌های کوچک قهوه‌ای یا سیاه‌روی ملحفه، دیوار و کاغذدیواری نشانه‌ای احتمالی برای وجود ساس است. این لکه‌ها مدفوع ساس و عمدتاً خون اضافی است که ساس از آن تغذیه کرده است. همچنین رد خون روی ملحفه‌ها و در مسیر مخفی‌گاه‌های ساس‌ها نشانه دیگری از وجود ساس است. علاوه بر این می‌توان یک ملحفه سفید پهن کرده و نصفه‌های شب برق اتاق را روشن نمود با این روش در صورت وجود حشره راحت‌تر می‌توان آن را دید.

ساس‌ها فقط در هنگام خونخواری به طرف انسان می‌روند و بر خلاف کک‌ها و شپش‌ها مدت زیادی روی انسان باقی نمی‌مانند یعنی بعد از خونخواری محل را ترک می‌کنند. عکس‌العمل گزش ساس‌ها در افراد متفاوت است، بعضی افراد حساسیت نداشته و در برخی افراد گزش ساس دردناک، آزاردهنده و التهاب آور است و قادر به خوابیدن نیستند. در مواردی هم بوی ساس می‌تواند تهوع‌آور باشد. زخم‌های محل گزش، سفت‌دانه‌های هستند که از یکدیگر فاصله کمی داشته و دوتا دوتا یا سه‌تا سه‌تا با هم ظاهر می‌شوند. شکل خوشه‌ای گزش‌ها در تمایز گذاشتن بین زخم‌ها با گزش سایر حشرات مهم است.

ضایعه ناشی از گزش ساس در معاینه تا حدودی قابل تشخیص است ضایعات معمولاً متعدد و اغلب اوقات بصورت خطی می‌باشند. چند دلیل برای خطی بودن ضایعات وجود دارد: اولاً ساس ممکن است در گزش اول قادر به مکیدن میزان کافی خون نباشد بنابراین میزان کمی جابجا شده و شخص را در محلی نزدیک به محل گزش اولیه می‌گزد. دومین دلیل: اندامی که با سطح تشک و یا تخت تماس دارد ممکن است توسط چندین ساس در یک زمان گزیده شود (بنابراین چندین محل گزش بصورت خطی در محل تماس عضو با تشک ایجاد می‌گردد) به خاطر داشته باشید که تنهایک نفر از هر چهار نفر (۲۵٪ افراد) به گزش ساس حساس هستند تنها نصف افراد بالای ۶۰ سال به گزش ساس حساس هستند. خارش ناشی از گزش ساس‌ها به درمان‌های علامتی پاسخ می‌دهد. (کالامین جهت خارش و یا استروئید ضعیف جهت کنترل التهاب) در صورت عفونت محل گزش و یا واکنش حساسیتی شدید به گزش حشره باید به پزشک یا مرکز درمانی مراجعه کرد.

اقدامات کنترلی و راه‌های مبارزه

روش‌های فیزیکی

سرما و گرما

تماس طولانی با دمای (-۱۹) (منفی نوزده درجه سانتیگراد) به مدت چهار روز ساس بالغ را نابود می‌کند. وسایلی را که امکان سم‌پاشی آن‌ها وجود ندارد؛ می‌توان در کیسه‌های پلاستیکی آب‌بندی (درزبندی) شده گذاشته و در فریزر (دمای-۱۸ درجه سانتی‌گراد) به مدت ۲۴ ساعت قرار داد تا ساس‌های آن از بین برود.

ساس بالغ بر اثر تماس با حرارت کشته می‌شود. حرارت همچنین تخم ساس را از بین می‌برد. (به طور مثال حرارت آفتاب یا حرارت از یک بخار ساز)

جدول زیر میزان حرارت و زمان لازم برای نابودی ساس را نشان می‌دهد:

دما	زمان لازم برای نابودی ساس
۴۵ درجه سانتی گراد	هفت ساعت
۴۸ درجه سانتی گراد	۹۰ دقیقه (یک ساعت و نیم)
۵۰ درجه سانتی گراد	یک دقیقه

کنترل فیزیکی محیط

از آنجایی که ساس از سطوح چوبی به راحتی بالا می‌رود، پس بایستی پایه‌های تخت را در داخل صفحات فلزی قرار داد و تخت‌ها را از دیوار فاصله داد.

همچنین به نظر می‌رسد ساس در بالارفتن از سطوح صاف و لغزانی مانند نوار چسب شیشه‌ای نیز دچار مشکل باشد.

برای دفع این حشره یکی از راه‌هایی که می‌توان آزمود تأثیر «سیر» در دور نمودن این حشره از محیط زندگی است گزارشی از تنفر و آزاردهنده بودن «بوی سیر» بر این حشره وجود دارد. می‌توان در تخت خواب و مکان‌های مشکوک با قراردادن «سیر» تاثیرآن را مورد بررسی قرارداد.

استفاده از جارو برقی می‌تواند مفید باشد (هم ساس بالغ و هم تخم ساس را از محیط خارج می‌کند) به شرط این‌که از کیسهٔ یک‌بار مصرف استفاده شود و کیسه پس از اتمام جارو کشی داخل یک نایلون زباله قرار داده شده و دور انداخته شود. یا اینکه بلافاصله در پایان کار سوزانده شود. در صورت استفاده از کیسه دائمی می‌توان کیسه را پس از تخلیه داخل کیسه زباله جوشاند. بعضی از لباسها را می‌توان با جوشاندن سالمسازی کرد. ملحفه‌ها و روبالشی‌های آلوده را می‌توان داخل یک کیسه نایلون سیاه قرار داده و جلوی آفتاب گذاشت (دمای بالا ساس را می‌کشد). پرده‌ها را با آب داغ مورد شستشو قرار دهید. در صورتی که حجم آلودگی پایین باشد با رعایت مسائل ایمنی می‌توان با مشعل‌های گازی شکاف‌ها و درزها را حرارت داد (این روش ایمن نمی‌باشد و باید مواظب اشتعال و سایل سوزنده و سیم کشی برق داخل و خارج دیوارها بود) استفاده از دستگاه بخار ساز مؤثر است چرا که حرارت بالا ساس را می‌کشد (در صورتی که دستگاه بخار ساز در دسترس باشد). تخت‌ها را از دیوار فاصله دهید. تمام درزها و شکاف‌های موجود در اتاق را مسدود کنید. پرده‌ها را می‌توان با آب داغ شست.

روش‌های شیمیایی

اساس مبارزه شیمیایی با این حشرات انجام سم‌پاشی ابقایی در داخل اماکن بوده و بایستی عمل سم‌پاشی را صبح زود یا شب (غروب) انجام داد.

سموم مؤثر بر ساس‌ها

سم HCH و سم BHC سم دی اکساکارب و سم بندیو کارب، سم ددت، سم دیازینون سم فن کلروفوس، یودفن فوس لیندین، مالاتیون و پرویوکسور مؤثر هستند. اضافه کردن پیرترین یا پیرتروئیدهای ترکیبی مثل بیورزمترین مفید است 

عقرب زدگی(نیش عقرب )

عقرب زدگی(نیش عقرب )

عقرب ها (Scorpion) وابسته به عنکبوتیان هستند . در دنیا گونه های متعددی عقرب وجود دارد که تنها تعدادی محدود برای انسان خطر ناک هستند .عقرب بیشتر در آب هوای گرم و شب ها فعال هستند و به این علت رعایت نکات ایمنی در مورد جلوگیری ار عقرب گزیدگی به خصوص در مناطق گرمسیری و به هنگام تاریکی هوا اهمیت دارد . (مثل پوشیدن جوراب ، شلوار و کفش مناسب ، تکان دادن کفش و لباس قبل از پوشیدن و  غیره( سم یکنوع عقرب به نام سنتروروئید اسکالپچراتوس (Centruroides Sculpturatus) شدیداً کشنده است (عقزب کوچک و زرد رنگ با یک توبرکول کوچک روی پشت , و به طول 2.5 تا 7.5 سانتی متر , که به آن عقرب جرار نیز گفته می شود .

نکته : خطرناک ترین عقرب در ایران عقربی است به نام گاردیم که محل زیست  آن خوزستان و مناطق جنوبی ایران  است .

علایم و نشانه ها

 پس از چند دقیقه از گزش عقرب که عموماً در اندام ( دست و پا ) اتفاق می افتد علایم زیر مشاهده می شود:

·         درد , تاول , قرمزی , تورم

با گذشت چند ساعت از گزش ، ممکن است علایم زیر در فرد مشاهده شود :

·         تند شدن نبض

·         بالا رفتن فشار خون

·         سرگیجه ، حالت تهوع و استفراغ

·         بی اختیاری ادرار و مدفوع

·         تنگی نفس

·         تشنج

·         افزایش ترشح بزاق

عقرب گزیدگی اغلب خطر ناک نیست و تنها باعث بروز علایم و نشانه ها موضعی در محل گزش می گردد. با این وجود باید کمک های اولیه ضروری را برای مصدومین انجام داد و خطر ناک بودن یا نبودن عقرب و شدت مسمومیت را به کادر درمانی و پزشک واگذار کرد .

کمک های اولیه

·          ارزیابی صحنه حادثه ، دور کردن یا پرهیز از خطر ، در خواست کمک در صورت لزوم

·          ارزیابی اولیه مصدوم و انجام مراحل ABC و دیگر کمک های اولیه ضروری در صورت لزوم

·          بی حرکت نگه داشتن مصدوم و ثابت نگه داشتن عضو گزیده شده

·          کمپرس سرد ( نکته از گذاشتن یخ به صورت مستقیم بر روی اندام خود داری کنید . )

·         استفاده از دستگاه مکنده مخصوص جهت خارج کردن سم ( در صورت عدم وجود دستگاه مکنده مخصوص , استفاده از ساکشن و یا  مکیدن محل گزش توسط دهان می باشد ).

·         انتقال سریع به مرکز درمانی

در برخی موارد و در صورت شدید بودن مسمومیت در مراکز درمانی از پادزهر سم عقرب برای خنثی سازی سم و درمان فرد استفاده می شود .البته این کار باید با دستور پزشک و تحت نظارت مستقیم او انجام شود .

در مورد بریدن و مکیدن محل زخم با دهان توافق نظر وجود ندارد . بعضی صاحب نظران با این کار مخالف هستند و عده ای استفاده از این روش را مجاز می دانند .

در برخی از کتب بستن بالای محل گزش با هدف تاخیر در جذب سم توصیه شده است . برای این کار باید :
1-  از پارچه , باند یا یک وسیله ی مناسب دیگر با عرض حداقل چهار تا پنج سانتی متر استفاده کنید .

2-  پارچه , باند یا وسیله مورد نظر را حدود پنج سانتی متر بالاتر از محل گزش ( یعنی قسمتی از اندام که به تنه مصدوم نزدیک تر است ) ببندید .

3-  پارچه یا باند باید به حدی محکم بسته شود که تنها باعث کندشدن جریان لنف و خون سیاهرگی در اندام مربوطه گردد . توجه داشته باشید که این کار به هیچ وجه نباید باعث اخلال در جریان خون سرخرگی اندام مبتلا گردد . به این منظور , پارچه یا باند باید به صورتی بسته شود که یک انگشت به راحتی از زیر آن عبور کند و همچنین باعث قطع نبض در نقاط انتهایی اندام مبتلا نگردد.

توجه : در صورت نزدیک بودن مراکز درمانی بهتر است بدون فوت وقت و انجام اقدامات اضافی مصدوم را هر چه سریعتر به مراکز درمانی منتقل کنید .

گزیدگی عقرب در افراد پیر , کودکان , نوزادان و افراد مصدوم خطرناک تر است . همچنین اگر گزش متعدد یا نزدیک سر و صورت یا گردن مصدوم باشد , خطزناک تر از گزش اندام ( دست و پا ) خواهد بود . به یاد داشته باشید که علایم گزیدگی با عقرب " گاردیم " در ابتدا بسیار خفیف و ناچیز است و همین مسئله اغلب باعث عدم مراجعه به موقع فرد به مراکز درمانی می گردد . اما مراجعه به مراکز درمانی لازم و ضروری است و تاخیر می تواند منجر به بروز علایم مختلف مسمومیت , از بین رفتن بافت های بدن در محل گزش یا حتی در موارد شدید منجر به مرگ فرد گردد .

 

موریانه

موریانه 

حشره ای است از راسته جوربالان (Isoptera)، بالاراستهٔ سوسری‌ها و آخوندک‌ها (Dictyoptera).

موریانه‌ها حشراتی هستند که بدنی نرم دارند و به کندی حرکت می‌کنند به حکم طبیعت تا پایان عمر در دژ تاریکی که محل اجتماع آن‌هاست به سر می‌برند زیرا در روشنایی آفتاب و فضای باز یارای ایستادگی در برابر دشمنان بی‌شمار خود را ندارند. موریانه ها خطرناک ترین موجودات برای سازه های چوبی هستند؛ زیرا، بدون ظاهر شدن و جلب توجه انسان، ممکن است سقفی را به کلی ویران کنند و خسارت های زیادی را به بار آورند. موریانه ها از نظر نوع زندگی به سه گروه عمده تقسیم می شوند.

·         موریانه هایی که در زیر خاک زندگی می کنند.

·         موریانه هایی که در درون چوب های خشک زندگی می کنند .

·         موریانه هایی که در چوب های مرطوب زندگی می کنند .

موریانه های گروه اول همان طور که از اسم آنها پیداست، در زیر خاک زندگی می کنند. وظیفه تأمین غذا و حفر تونل ها و دالان ها به عهده موریانه های سرباز و کارگر است که شباهت زیادی به مورچه های بالدار دارند. غذای اصلی آن ها عمدتاً سلولز است که به وسیله کارگران هنگام حفر تونل ها و دالان ها به دست می آید. این ماده هضم نشدنی با کمک تک یاخته ای هایی که در معده ی موریانه ها وجود دارد، تبدیل به ماده هضم شدنی می شود. این گروه از موریانه ها تقریباً به انواع سوزنی برگان و پهن برگان به استثنای چوب هایی درون چوب سرخ چوب، سروتالاب و بعضی از کاج ها که از دوام طبیعی نسبتاً خوبی بر خوردارند، حمله می کنند. آن ها با تونل هایی که در چوب ایجاد می کنند، بتدریج باعث تضعیف و کاهش مقاومت های مکانیکی چوب می شوند، و در نهایت تخریب ناگهانی آن را موجب می گردند. موریانه ها، غالباً از طریق مجاری بسیار باریک، و مخفی وارد فونداسیون ساختمان می شوند و وسیله پایه های چوبی که در تماس با خاک هستند یا از طریق تونل های زیرزمینی که معمولاً در زیر ساختمان حفر می شود، وارد ساختمان می شوند، و فعالیت تخریبی خود را آغاز می کنند. موریانه‌ها حشراتی هستند اجتماعی که دو نوع از آنها دیده می‌شود: یک نوع در داخل چوب‌های منازل زندگی می‌کنند و نوع دیگر مخصوص سرزمین‌های استوایی بوده و در بیابان‌ها برای خود مسکن می‌سازند و طول خانه‌هایشان گاهی به ۵ متر و قطرش به ۸ متر می‌رسد و بسیار هم سخت است، بطوری که با کلنگ هم شکسته نمی‌شود.

در حالت کلی موریانه‌ها، شاه، ملکه، شاهزاده، کارگر و سرباز دارند و اگر تپه آن‌ها را بشکافید همه این‌ها را از هم تشخیص خواهید داد. تعداد زیادی از موریانه‌ها با استفاده از چوب‌های جویده شده و یا گل لانه‌های بزرگی درست می‌کنند. این لانه‌ها بسیار اصولی ساخته شده و برای ساخت آن هر موریانه وظیفه مشخصی دارد. معمولاً موریانه‌ها در درون لانه‌هایشان پنهان می‌شوند، ولی در صورتی که کسی مزاحم آنها شود یا برای تشکیل اجتماع جدید قصد پرواز داشته باشند، از لانه‌هایشان بیرون می‌آیند.

گونه‌گونی موریانه‌ها در هر دسته

امروزه در حدود دو هزار گونه موریانه در دنیا می‌شناسیم که در مناطق گرمسیر و نیمه‌گرمسیر فراوانند یکی از نمونه‌های بزرگ و معروف آن موریانه تپه‌سیاه است که در دماغه امید نیک آفریقای جنوبی به سر می‌برند. گونه دیگری که خیلی نزدیک به این نوع و دارای عادات مشابه است در آفریقا و همچنین در استرالیا و بعضی نواحی آمریکا و هندوستان و مالایا و کرانه‌های مدیترانه یافت می‌شود. البته بطور عمده در سراسر ایالات متحده آمریکا و نیز در قسمت جنوبی کانادا یافت می‌شود. در اروپا تا مناطق شمالی این قاره مثلاً تا پاریس و وین جای زیست موریانه است، اما پرشمارترین موریانه‌ها در مناطق باران‌خیز مدارگانی یافت می‌شوند.

در موریانه‌ها نیز مانند مورچه‌ها چند شکلی در هر دسته دیده می‌شود. یعنی در هر اجتماع موریانه تعداد زیادی موریانه‌های کارگر و و موریانه‌های مدافع یا سرباز موجود هستند. وظیفه کارگران تهیه غذا برای مجتمع است، یعنی چوب را می‌خورند و سپس گوارده آن را در اختیار دیگر موریانه‌ها قرار می‌دهند. سربازان بال ندارند، کور هم هستند، ولی با این وصف جنگجویان دلیری به شمار می‌روند. موریانه ملکه می‌تواند تا سی هزار تخم در یک روز بگذارد. او قادر به حرکت نیست و برای زنده ماندن کاملاً به موریانه‌های کارگر متکی است. بعضی از موریانه‌های ملکه می‌توانند تا ۵۰ سال زندگی کنند.

 

ساختار بدن موریانه‌ها

بسیاری از مردم موریانه را با مورچه سفید اشتباه می‌گیرند. اگر چه موریانه‌ها نیز مانند مورچه‌ها جانورانی اجتماعی هستند، ولی به کلی با آنها تفاوت دارند. موریانه کمری کلفت، رنگی روشن و شاخک‌های یکنواخت و خمیده دارد. شکل هر موریانه به نوع وظیفه‌اش در اجتماع موریانه‌ها، بستگی دارد. برای مثال کارگرانی که وظیفه غذا دادن و تمیز کردن ملکه را به عهده دارند، معمولاً کور بوده و بدون بال هستند و دستگاه تناسلی هم ندارند. فقط موریانه نر دارای ۴ بال است و بیش از چند روزی زندگی نمی‌کند، یعنی پس از جفت گیری با نر تنها فرد ماده (ملکه) است که در اجتماع موریانه‌ها زندگی می‌کند و دارای شکمی بزرگ است و کارش فقط تخم‌گذاری است.

در دستگاه گوارش موریانه‌ها که از چوب استفاده می‌کنند، عده‌ای از تک‌یاختگان از دسته تاژَک‌ها به نام «پلی‌ماستیژین» زندگی می‌کنند که با موریانه‌ها زندگی اشتراکی دارند، بدین شیوه که این تک‌سلولی‌ها دیاستازی به نام سلولاز ترشح می‌کنند که موجب گواردن و نرم شدن چوب‌ها می‌شود و در این حالت موریانه‌ها چوبهای نرم شده را می‌خورند.

تپه‌های موریانه‌ای و زندگی اجتماعی موریانه‌ها

تپه‌های موریانه‌ای که به‌وسیله موریانه‌های تپه‌سیاه ساخته می‌شوند ممکن است به شکل لکه‌های نمایانی در تمام نقاط دامنه‌های کوهستانی جنوب غربی دماغه امید دیده شوند. سطح هر تپه درست مانند سطح بیرونی مغز دارای برجستگی‌ها و شیارهای مخصوصی است. بزرگ‌ترین آنها در حدود ۶۰ سانتیمتر بلندی دارد و پهنای قاعده آن نیز به ۶۰ سانتیمتر می‌رسد اگر یکی از آنها را بشکافیم دیده می‌شود که داخل آن مانند اسفنج است و از تعداد زیادی اتاقک تشکیل شده که عرض هر کدام از آنها ۲.۵ سانتیمتر است و با دریچه‌های کوچک راه دارد.

گرچه در یک تپه موریانه‌ای بزرگ ممکن است بیش از ۵۰۰۰۰ موریانه زندگی کنند ولی داخل آن همیشه تمیز است. این تمیزی به این دلیل است که موریانه‌ها مدفوعات خود را به منزله سیمان در ساختن دیواره‌های تپه و اتاقک‌ها بکار می‌برند و لاشه‌ها را نیز می‌خورند و مصرف می‌کنند. بیشتر ساکنین تپه حشرات کوچکی به طول ۵ میلیمتر هستند که سرهایی سفید و بدنی به رنگ خاکستری تیره دارند. اینها کارگرها را تشکیل می‌دهند کارگرها ممکن است نر یا ماده باشند اندام تناسلی آنها رشد نمی‌کند و فعالیتی ندارد و فقط اثری از آن باقی است موریانه‌های کارگر کاملاً کورند و کارشان جمع‌آوری خوراک و رسیدگی به بچه‌ها و پرستاری از شاه و ملکه و شاهزاده هاست.

موریانه ملکه می‌تواند تا ۳۰۰۰۰ تخم در یک روز بگذارد او قادر به حرکت نیست و برای زنده ماندن کاملاً به موریانه‌های کارگر متکی است. بعضی از موریانه‌های ملکه می‌توانند تا ۵۰ سال زندگی کنند که از طول عمر همه حشرات دیگر بیشتر است. افراد دیگری که در حدود یک دهم ساکنین تپه را تشکیل می‌دهند و با کارگران تفاوت دارند سربازها هستند که رنگشان زرد و سرشان بیضی شکل است و یک جفت آرواره بلند و نوک تیز دارند که سلاح آنها را تشکیل می‌دهد کار آنها دفاع در برابر هجوم دشمنان خارجی است. سربازها در کار کارگرها شرکت ندارند ولی همیشه برای حمله به دشمنانی که می‌خواهند به زور وارد جایگاه آنها شوند آماده‌اند. بزرگ‌ترین دشمن موریانه‌ها، مورچه‌ها هستند که اگر آنها را بگیرند فوراً می‌کشند و لاشه‌شان را برای تغذیه به لانه خود می‌برند.

لانه‌سازی

در مناطق مدارگانی، بسیاری از موریانه‌ها لانه‌سازی می‌کنند. لانه‌هایی به صورت تپه‌ها و گنبدها که حدود ۲۰ متر وسعت و ارتفاعی شاید بیشتر از ۱۰ متر از سطح زمین دارند. برخی دیگر از موریانه‌ها درخت آشیان هستند، یعنی آشیانه‌هایی به اندازه‌های گوناگون معمولاً به بزرگی یک توپ بستکبال، بر فراز درختان می‌سازند. موریانه‌ها در داخل چنین آشیانه‌هایی خود را از خطر حمله پرندگان، سوسمارها، عنکبوتها و مورچههامصون می‌دارند.

آشیانه برخی از موریانه‌های آفریقایی مانند چتر است، طوری که آب باران به اطراف آن سرازیر می‌شود. دسته‌ای دیگر از موریانه‌ها، لانه خود را به گونه‌ای می‌سازند که دمای درون آن هماهنگ‌پذیر گردد. لانه و آشیانه سازی موریانه‌ها نمونه شگرفی از کار غریزی است. این کار بر عهده کارگران نوزاد نهاده شده است. چرا که کارگران تازه تولد یافته هیچگاه در لانه پدر و مادر خود زیست نمی‌کنند و در نتیجه راهی برای آموختن لانه‌سازی ندارند.

 

ویدیو مبارزه عقرب و رتیل

http://www.aparat.com/v/wRfM4

Scorpion Control

Scorpion Control

Monday, 01 October 2012 13:13

administrator

Hits: 3944

 

Point of View

Believe it or not, most folks don't like to have scorpions in their house. I would love it. But every time I let them loose in my house, they just disappear! I attribute the recent surge in scorpion invasions to two things. The first and foremost is the movement of urbanites to suburban and semi-rural areas that encroach on natural habitats where scorpions are abundant. The second is decreased use of pesticides, not only in these suburban settings, but especially in rural, agricultural settings. Some types of scorpions love houses (those with an "errant" lifestyle are the principal offenders). There are plenty of places to hide, a stable living environment, and ample prey. You can't blame the scorpions for taking over your home. They are simply exploiting a prime environment. After all, you are invading their world. Any species of scorpion may be found indoors. In the U.S.A., however, the main home-invading scorpions are Centruroides vittatus and Centruroides exilicauda. In California, where Centruroides is not common, several species of Pseudouroctonus commonly enter homes. Scorpions do perform a service in the house by eating other arthropods such as crickets and cockroaches (sadly, they do not seem to be partial to ants and termites). True, they do pose a potential stinging threat, but in the U.S. at least, this threat is minimal. Still, some people (especially northerners who have no prior experience with scorpions) seem to have a major problem with sharing their home with scorpions. The heart of the problem can be summed up thusly: scorpions live in your area; you live in your area. The scorpions were there first, and they are not going to leave. If you won't leave, then you have two options: 1) learn to coexist, or 2) go to war. Option 1 is the simplest and most cost effective solution. People move out to the country to get closer to nature. Scorpions are part of the natural environment. Most are not dangerously harmful (none of those in the U.S. are dangerous enough to get worked up about). Their presence makes life interesting. The good they do far outweighs the harm. And if they make just one northerner turn tail and head back to wherever it is they came from, then it's all worth it. If you are not willing to share your place you'd better have your big guns and lots of money, because scorpions are notoriously difficult to eradicate. A three-pronged, integrated control strategy is required for repelling scorpions and preventing them from reinvading your tiny kingdom. You must use a combination of control methods. No single approach will solve the problem. Not all situations are amenable to this approach, so success may not be achievable in your particular scenario.

Exclusion

Alter the terrain of your area of operations (in this case, your home and yard), so that the scorpions are robbed of suitable hiding places and hunting grounds. Your home is your barrier. It must be properly constructed and maintained. Any cracks or openings anywhere on the structure can provide scorpions with easy access to your home. You should consult a professional for advice on how to have your home sealed. Large cracks, such as those around pipes and conduits that enter the home, can be sealed with a variety of materials. Openings that cannot be sealed, such as ventilation holes, can be covered with a fine-meshed screen. Foundation and attic openings are among the hardest to locate and seal, and propably provide the principle means of entry into your home. Crawlspace foundations, and those constructed of block or stone, provide excellent homes for scorpions. The inside of the house must be sealed, too. Baseboards, cabinets, light fixtures, plumbing openings, etc. should be thoroughly sealed. A clean, featureless yard serves as a demilitarized zone. You must remove all debris (wood, rocks, bricks, old appliances, etc.) and eliminate all landscaping. Trees, shrubs, rocks, bricks, and wooden railroad ties, make excellent scorpion habitats. Stone or block walls, and wooden fencing also make outstanding

Scorpion Control

scorpion habitats. The degree to which you successfully carry out this cultural/mechanical portion of your control program will determine whether or not you win the war against scorpions. Successful cultural/mechanical control will help eliminate scorpions and will permanently keep them from reinvading your home.

Indirect fire

Scorpions can be controlled with pesticides, but because of the scorpions' cryptic nature, it is difficult to deliver the pesticide directly. Residual pesticides, i.e., pesticides that last a long time after application, provide a means of "indirect fire" against the scorpions. Residual pesticides should be applied to the yard and exterior of the home, paying special attention to structures that provide harborage (stone walls, etc.) and potential entry points around the home. Pesticide application must be done on a regular basis, the interval of which will be determined by the severity of the infestation and the success of your cultural and mechanical control methods. This type of pesticide application can only be done by a certified pest control operator, so consult your local pest control company for more information. Although an important part of the overall control strategy, chemical control is the one most frought with problems. It is expensive, temporary (needs to be repeated), and environmentally and medically hazardous. Do not try to do this yourself. The potential for unintended, serious outcomes is too great.

Counterattack

Finally, there's the dirty work. In order to achieve immediate results, scorpions currently living within the borders of your yard and home must be hunted down and terminated, with extreme prejudice. Search and destroy missions are conducted at night using portable blacklights and must be repeated for several weeks. Patrols scour the yard and home (room to room, if necessary), in search of scorpions. Any scorpions found must be captured and/or killed. Controlling scorpions by such "direct fire" is stressful, dangerous work, and should be conducted only by professionals. It would be nice if you could call a pest control company and have them do all these things for one fee. Unfortunately, very few pest controllers are aware of the proper way to control scorpions, and thus do not offer all of the services described here. So you will probably have to coordinate the work of several companies yourself in order to achieve control. Follow these procedures to the letter, and you will be able to control your scorpions (and pretty much all other bugs). Fail to properly execute any of the control methods, and you'll be living with scorpions for the foreseeable future.

عقرب(کژدم)

کژدم یا عقرب و یا دراز دم نام یکی از گونه‌های بندپایان رده عنکبوتیان است که دارای ۸ پا و نیشی با زهر کشنده می‌باشد. نیش عقرب در نوک دم آن قرار دارد. عقرب‌ها شب‌ها به آرامی به فعالیت‌های زیستی خود می‌پردازند و بیشتر در آب و هوایی گرم فعال هستند.

 

این جانوران چنگال‌های خارداری دارند که در واقع قسمتی از دهان آن‌ها محسوب می‌شوند. آنها قادرند که مادهٔ سمی خطرناکی از قسمت عقب بدنشان به طرف مهاجمین بپاشند. این جانور بیشتر در شب شکار می‌کند و پاهای بلند جلویی خود را برای پیدا کردن غذا به‌کار برده و پس از یافتن غذا آن را با چنگال‌هایش می‌گیرد. کژدم‌ها اغلب در طول روز در زیر سنگ‌ها یا در حفره‌های به نسبت خنک زیر زمین پنهان می‌گردند.

شکل و محل زندگی

کژدم‌ها رنگ‌های مختلفی مثل زرد مایل به قهوه‌ای، قهوه‌ای، خاکستری و سیاه دارند و اندازه آنها بین ۱۸ تا ۵/۱ سانتی‌متر مختلف است. ولی بواسطه شکل بدنی خود که حالتی تخت و صاف دارد، می‌توانند از شکاف‌هایی به عرض ۳ میلی‌متر نیز عبور کنند و خود را وارد خانه سازند.

کژدم‌ها در محیط خارج از خانه در شکاف و درز بین سنگ‌ها، زیر پوست درختان، بین هیزم‌ها و مانند آن یافت می‌شوند و در محیط خانه در حمام، دستشوئی، آشپزخانه و محیط‌های مرطوب دیده می‌شوند. این جانوران در طول روز در گوشه‌ای بی‌حرکت و پنهانند و در طی شب فعالیت خود را آغاز می‌کنند و به‌دنبال شکار خود می‌روند و سم خود را از طریق نیش که در انتهای دم آنها وجود دارد به شکار خود تزریق می‌کنند.

شکار

کژدم‌ها اغلب حشرات موذی را به دام می‌اندازند و از این نظر اهمیت دارند. آنها اغلب سوسک‌های سیاه و اگر بتوانند قورباغه‌ها را نیز شکار می‌کنند. آنها پس از شکار، طعمه را ابتدا نیش می‌زنند سپس با حرکات کلیسر یا به عبارتی آروارههای خود شروع به خرد کردن بدن طعمه می‌کنند و در این موقع بر اثر ترشح آنزیمی آن را به صورت مایع در می‌آورند. در ناحیه دهان پرزهایی دارند که به صورت فیلتر عمل می‌کنند و از ورود ذرات غذایی کوچک به مری جلوگیری می‌کنند زیرا مواد غذایی فقط باید به صورت مایع وارد شوند. بنابراین مواد سفت را به صورت تفاله‌های گلوله شده به دور می‌اندازند. به همین دلیل است که عمل خوردن غذا در عقرب‌ها به طول می‌انجامد و گاهی تا ۲۴ ساعت طول می‌کشد. همچنین عقرب‌ها به آب نیاز دارند و عقرب‌های نواحی مرطوب معمولاً آب را به صورت جداگانه می‌نوشند و عقرب‌های نواحی خشک نیز آب مورد نیاز را از بدن طعمه فراهم می‌کنند. عقرب‌ها پس از غذا خوردن، ساعت‌ها به تمیز کردن خود می‌پردازند و به وسیله مایعی که از دهان ترشح می‌کنند، به تمیز کردن پاها و کلیسرهای خود می‌پردازند. عقرب‌ها در گرسنگی و تشنگی مقاومت زیادی دارند به طوری که می‌توانند ماه‌ها بدون آب و غذا زنده بمانند.

گونه‌ها

از حدود ۲۰۰ گونه متفاوت عقرب که در سراسر دنیا پراکنده‌اند فقط حدود ۲۰ گونهٔ آنها سمی هستند و در میان آنها نوعی عقرب قرمز هندی کشنده‌ترین گونه می‌باشد که میزان کشندگی آن در ایالت‌های هند بین ۴۰ تا ۳۰ درصد گزارش شده‌است.

کژدم گونه‌های زیادی دارد که در ایران دو گونه ایرانوس و خوزستانوس در ایران کشف و نام عقرب ایرانی به ثبت رسیده‌اند.^[۲] در ایران سه گونه کژدم خطرناک وجود دارد که گزارش‌هایی از مرگ براثر گزش آنها وجود دارد: ^[۳]

۱- «همی سکورپیوس لپتوروس» که عقربی زرد رنگ و کوچک است. نرها دمی بلند دارند. این عقرب در نواحی جنوبی و جنوب غربی بسیار فراوان است و در خوزستانبه آن «گادیم» می‌گویند.

۲- «کمپسوبوتوس ماتهیزنی» که دارای اندازه‌ای بسیار کوچک و بدنی باریک به رنگ زرد یا آجری است. این گونه هم در نواحی جنوبی به ویژه در خوزستان فراوان است. سم این دو گونه عقرب می‌تواند گلبول‌های قرمز خون را تخریب کند.

۳- «آندرکتونوس کراسیکودا» که جثه‌ای درشت‌تر از دو گونه قبلی دارد و رنگ آن سیاه یا قهوه‌ای تیره‌است. این گونه در بیشتر نقاط ایران پراکندگی دارد.

دشمنان طبیعی

کژدم‌ها دو دشمن طبیعی دارند یکی از آنها یک نوع سار است و دیگری مگس. عقرب‌ها تنها موجوداتی هستند که اشعه رادیو اکتیو تاثیری به آنها ندارد. ضعیفترین عقرب‌ها ۴۰۰۰۰ راد (واحد اندازه گیری تشعشعات تولیدکننده یون جذب شونده) را تحمل می‌کنند این عدد در مورد انسان کمتر از تنها ۶۰۰ راد می‌باشد و بدین گونه حتی از انفجار اتمی هم جان سالم به‌در می‌برند.

خطرناک‌ترین انواع

برخلاف شایعه‌ای که می‌گوید خطرناک بودن عقرب به رنگ آن بستگی دارد و در برخی از نقاط ایران معتقدند که عقرب زرد خطرناک است و در برخی از نقاط دیگر عقرب سیاه را خطرناک می‌دانند، این ارزیابی قابل قبول نیست و رنگ عقرب هیچ نقشی در غلظت سم یا خطرناک بودن آن ندارد. می‌توان گفت که سم عقرب‌های نواحی خشک و گرمسیر در ایران دارای غلظت بالایی است. خوشبختانه خطرناک‌ترین عقرب‌ها هم هنگام گزش انسان معمولاً تمامی سم خود را تزریق نمی‌کنند زیرا عقرب در مصرف سم صرفه‌جویی می‌کند و همیشه در گزش اول با تزریق مختصری آنزیم سعی در دور کردن دشمن دارد، ولی چنانچه اسیر شود و راه فراری نداشته باشد مجبور به تزریق سم اصلی خود می‌شود. عقرب برای جایگزینی سم خود نیاز به تغذیه بیشتر دارد و برای همین زیاد مایل نیست که سم خود را هدر دهد.^[۳]

سم نوعی کژدم به نام سنتروروئید اسکالپچراتوس (Centruroides Sculpturatus) شدیداً کشنده‌است که عقربی کوچک و زرد رنگ است با یک توبرکول کوچک روی پشت. طول این جانور ۲/۵ تا ۷/۵ سانتی متر است و به آن «عقرب جرار» نیز گفته می‌شود.^[۴] خطرناک ترین نوع عقرب در ایران عقرب گاردیوم است که در منطقه خوزستان یافت می شود و سمی کشنده دارد سم سایر عقربها کشنده نیست.

سم

زهر کژدم مایعی بی‌رنگ و شفاف است که خاصیت قلیایی تا خنثی دارد و در واقع نوعی پروتئین است. سم از عناصری مانند کربن، ئیدروژن، ازت و گوگرد تشکیل شده‌است. سم شامل پروتئین‌های مختلفی از قبیل توکسین و آنزیم می‌شود. توکسین‌ها یا فاکتورهای سمی شامل نورووکسین (سم عصب‌گرا)، هموتوکسین و کاردیوتوکسین است. آنزیم‌ها که باعث سهولت تأثیر سم می‌شوند شامل لستیناز، هیالورونیداز، فسفولیپاز، پروتئیناز و آنزیم‌های انعقادی یا ضدانعقادی است.^[۳] زهر کژدم‌ها بیشتر بر بند پایان و جانوران کوچک مؤثر است اما بعضی گونه‌های آن مانند «عقرب قاتل» برای انسانها هم کشنده هستند. این معلوم نیست که یک عقرب پس از مردن تا چند دقیقه می‌تواند بگزد.

زهر اکثر کژدم‌های سمی باعث نابودی گلبول‌های قرمز خون می‌شود و در محل گزش نیز تغییر رنگ موضعی و تورم دردناک ایجاد می‌کند. گرچه بطور متناقص سم بعضی از انواع کشنده باعث علائم موضعی و تورم زیاد نمی‌شود ولی حتماً باید توسط پزشک معاینه شده و با تزریق سرم ضد عقرب درمان شود، کودکان و افراد سالمند نیز نسبت به سم عقرب آسیب پذیرتر بوده و نیازمند توجه بیشتری می‌باشند. علاوه بر آسیب به گلبول‌های قرمز، زهر عقرب علائم عصبی نیز ایجاد می‌کند که شامل بی‌قراری، تشنج، راه رفتن نامتعادل، آبریزش از دهان، حساسیت شدید پوست به لمس، انقباضات ماهیچه‌ای، درد شکم و کاهش کارکرد سیستم تنفسی می‌باشد که در اکثر موارد این علائم در عرض ۴۸ ساعت فروکش می‌کنند.

عقرب‌گزیدگی

کژدم‌های ایران بالاترین میزان گزیدن را در دنیا به خود اختصاص داده‌اند. طبق نتایج بررسی‌ها، افرادی که ۶ ساعت پس از گزش به مراکز درمانی مراجعه می‌کنند ۲ برابر کسانی که بین ۶ تا ۱۲ ساعت و ۵ برابر کسانی که بیش از ۱۲ ساعت به مرکز درمان می‌روند، شانس زنده ماندن بیشتری دارند.

از آنجایی که کژدم‌ها بیشتر در مناطق گرم و شب‌ها فعال هستند رعایت نکات ایمنی در مورد جلوگیری از عقرب گزیدگی بخصوص در مناطق گرمسیری و به هنگام تاریکی هوا اهمیت دارد. مثل پوشیدن جوراب، شلوار و کفش مناسب، تکان کفش و لباس قبل از پوشیدن و غیره.

پس از چند دقیقه از گزش عقرب که اغلب در ناحیه دست و پا اتفاق می‌افتد علایمی چون درد، تاول، قرمزی، تورم مشاهده می‌شود؛ سپس با گذشت چند ساعت از گزش، ممکن است علایم زیر در فرد مشاهده شود: تند شدن نبض، بالا رفتن فشار خون، سرگیجه، حالت تهوع و استفراغ، بی‌اختیاری ادرار و مدفوع، تنگی نفس، تشنج، و افزایش ترشح بزاق. عقرب گزیدگی اغلب خطرناک نیست و تنها باعث بروز علایم و نشانه‌ها موضعی در محل گزش می‌گردد. با این وجود باید کمک‌های اولیه ضروری را برای مصدومین انجام داد و خطرناک بودن یا نبودن عقرب و شدت مسمومیت را به کادر درمانی و پزشک واگذار کرد.

شستشوی محل زخم با آب و صابون، بیرون آوردن وسایل تزئینی و جواهرات، استفاده از کمپرس سرد برای کاهش درد و تورم باید در وهله اول مورد توجه قرار گیرد بدین منظور می‌توان از یک تکه یخ استفاده کرد ولی هرگز نباید اندام گرفتار را در آب یخ غوطه‌ور ساخت.

برای کمک‌های اولیه مؤثر باید به این نکات پرداخت: ارزیابی صحنه حادثه، دور کردن یا پرهیز از خطر، در خواست کمک در صورت لزوم؛ سپس ارزیابی اولیه مصدوم و انجام مراحل ABC و دیگر کمک‌های اولیه ضروری در صورت لزوم؛ بی حرکت نگه داشتن مصدوم و ثابت نگه داشتن عضو گزیده شده؛ کمپرس سرد البته از گذاشتن یخ به صورت مستقیم بر روی اندام باید خودداری شود؛ استفاده از دستگاه مکنده مخصوص جهت خارج کردن سم، در صورت عدم وجود دستگاه مکنده مخصوص، استفاده از ساکشن و یا مکیدن محل گزش توسط دهان انجام می‌شود در مورد بریدن و مکیدن محل زخم با دهان توافق نظر وجود ندارد. بعضی صاحب نظران با این کار مخالف هستند و عده‌ای استفاده از این روش را مجاز می‌دانند. و سپس انتقال سریع به مرکز درمانی باید توجه داشت که بهتر است بدون فوت وقت و انجام اقدامات اضافی مصدوم را هر چه سریعتر به مراکز درمانی منتقل کرد. علایم گزیدگی با عقرب «گاردیم» در ابتدا بسیار خفیف و ناچیز است و همین مسئله اغلب باعث عدم مراجعه به موقع فرد به مراکز درمانی می‌گردد. اما مراجعه به مراکز درمانی لازم و ضروری است و تاخیر می‌تواند منجر به بروز علایم مختلف مسمومیت، از بین رفتن بافت‌های بدن در محل گزش یا حتی در موارد شدید منجر به مرگ فرد گردد. گزیدگی عقرب در افراد پیر، کودکان، نوزادان و افراد مصدوم خطرناک تر است. همچنین اگر گزش متعدد یا نزدیک سر و صورت یا گردن مصدوم باشد، خطزناک‌تر از گزش اندام (دست و پا) خواهد بود.

در برخی موارد و در صورت شدید بودن مسمومیت در مراکز درمانی از پادزهر سم عقرب برای خنثی‌سازی سم و درمان فرد استفاده می‌شود. البته این کار باید با دستور پزشک و تحت نظارت مستقیم او انجام شود.

در برخی منابع بستن بالای محل گزش با هدف تاخیر در جذب سم توصیه شده‌است. برای این کار باید: ابتدا از پارچه، باند یا یک وسیلهٔ مناسب دیگر با عرض حداقل چهار تا پنج سانتی‌متر استفاده کرد. سپس آن را حدود پنج سانتی متر بالاتر از محل گزش (یعنی قسمتی از اندام که به تنه مصدوم نزدیک تر است) بست. پارچه یا باند باید به حدی محکم بسته شود که تنها باعث کندشدن جریان لنف و خون سیاهرگی در اندام مربوطه گردد. توجه داشته باشید که این کار به هیچ وجه نباید باعث اخلال در جریان خون سرخرگی اندام مبتلا گردد. به این منظور، پارچه یا باند باید به صورتی بسته شود که یک انگشت به راحتی از زیر آن عبور کند و همچنین باعث قطع نبض در نقاط انتهایی اندام مبتلا نگردد.

 

سم‌گیری

از رایج‌ترین روش‌های سم‌گیری از کژدم‌ها، استفاده از غده سمی عقرب یا به عبارتی بند انتهایی دم عقرب است. این بند انتهایی را غده سمی می‌گویند و نباید با دیگر بندهای دم عقرب که پنج عدد هستند، اشتباه شود. برای سم گیری ابتدا غده سمی را از محل اتصال با آخرین بند دم (بند پنجم) قطع می‌کنند و آن را شستشو می‌دهند سپس در دستگاه‌های خشک کننده حدود یک ماه قرار می‌گیرد تا به طور کامل خشک شود. پس از آن غده‌ها را در هاونهای بلورین می‌کوبند تا خرد شوند سپس با آب مقطر حل می‌کنند. محلول به‌دست آمده را در سانتریفوژ قرار می‌دهند تا مایع محتوی سم جدا شود.

روش دیگر برای تهیه سم که به وسیله آن سم خالص‌تری تهیه می‌شود، استفاده از دستگاه شوک الکتریکی است. به این ترتیب که با استفاده از دو سر الکترودی که در طرفین غده سمی قرار می‌گیرند، شوک الکتریکی به جانور وارد می‌کنند که باعث می‌شود سم خالص به بیرون بریزد.

تولید مثل

کژدم مادر به همراه کژدمهای نوزاد

کژدم‌ها زنده‌زا بوده و اغلب از نیمه تابستان تا نیمه پاییز می‌زایند و تعداد نوزادها بسته به نوع عقرب از ۲ تا ۹۰ عدد متغیر است. در برخی از انواع عقرب‌ها، نوزادان از سر خارج می‌شوند و در برخی دیگر نوزادان از دم، نوزادان پس از تولد خود را به سطح پشتی بدن مادر می‌رسانند و دست کم تا زمان نخستین پوست‌اندازی نوزادان بر پشت کژدم مادر جابجا می‌شوند. در این هنگام اغلب، به علت گرسنگی و نبود غذا عقرب مادر از چند نوزاد خود به عنوان غذا استفاده می‌کندو بالعکس تغذیه بچه ها از مادرشان.

تنفس

نیاز کژدم‌ها به اکسیژن بسیار کم است به طوری که می‌توانند تا یک شبانه روز در عمق آب زنده بمانند یا این که ماه‌ها در یک بطری در بسته زنده بمانند.

قلب

کژدم‌ها قلبی لوله‌ای شکل و دراز در سطح پشتی تنه دارند که تعداد انقباض‌های آن بسته به گونه عقرب متفاوت است و از ۶۰ تا ۱۸۰ بار در دقیقه می‌زن.

خون

خون عقرب‌ها دارای هموسیانین می‌باشد که به صورت مایعی روشن و حاوی مقدار زیادی مس است. خون کژدم‌ها به علت وجود مس در مجاورت هوا اکسید می‌شود و از این رو به رنگ آبی یا سبز دیده می‌شود. خون عقرب‌ها سمی است به طوری که اگر آن را به یک موش تزریق کنند موجب مرگ آن می‌شود.

بینایی

برخلاف تصور عده‌ای که کژدم‌ها را کور می‌پندارند، این جانوران دارای قدرت بینایی هستند ولی فقط می‌توانند اجسام را در فواصل چند سانتی‌متری تشخیص دهند. کژدم‌ها دارای یک جفت چشم میانی و ۲ تا ۵ عدد چشم جانبی هستند. چشم‌های جانبی با وجود داشتن عصب بینایی فاقد قدرت دید هستند و به احتمال فقط می‌توانند نور را تشخیص دهند.

نمادشناسی

کژدم‌ها تقریباً در تمامی اسطوره‌های ملل مختلف نقش دارند و در نقش و نگاره‌های باستانی اغلب کشورهای مختلف با نقش عقرب برخورد می‌کنیم. این موجودات عجیب به دلیل ظاهر ترسناکی که دارند به عنوان نمادهای گوناگون کاربرد داشته و دارند. اما بیش از همه انسان کنجکاو است که درباره جانوران خطرناک به ویژه عقرب بیشتر بداند و چه بسا که همین کنجکاوی باعث شده که شایعات زیادی در رابطه با کژدم‌ها پدید آید. این شایعات بیشتر به علت نبود اطلاعات رواج پیدا می‌کند و تقریباً تمامی آنها از نظر علمی بی‌اساس هستند.

خودکشی کژدم‌ها

برخی تصور می‌کنند زمانی که عقرب در میان آتش محصور می‌شود یا در شرایط سخت قرار می‌گیرد، دم خود را بر بالای سرش می‌برد و نیش را درون سرش فرو کرده و خودکشی می‌کند. اما این باوری غلط و فقط یک افسانه‌است و پایه علمی ندارد. در حقیقت عقرب وقتی در میان آتش محصور می‌شود با حرکات نیش زدن به اطراف می‌خواهد از خود دفاع کند و به عبارتی هر آن چه که در مقابلش است را نیش بزند و در این موقع نیز می‌خواهد آتش را نیش بزند که این تصور را پدید آورده که خودش را نیش می‌زند.

عقرب‌ها همانند جانوران دیگر در برابر هر شرایط سختی تا لحظه مرگ مقاومت می‌کنند و این شرایط بوجود آمده‌است که جان آنها را می‌گیرد نه این که خودشان به ناچار خودکشی کنند. اما این که چرا عقرب‌ها در میان حلقه آتش می‌میرند، به میزان مقاومت عقرب در برابر گرما بستگی دارد و علت آن بالا رفتن درجه حرارت اطراف است. به عبارت دیگر عقرب‌ها دمای بالا را نمی‌توانند تحمل کنند و بیشتر آنها در دمای ۴۰ درجه به بالا می‌میرند ولی در عوض دمای بسیار پایین و در حد صفر درجه را به خوبی تحمل می‌کنند. علت مرگ عقرب در حرارت بالا به دلیل از دست دادن سریع آب بدن، انعقاد همولنف و انسداد عروق و مجاری است.

 

خصوصیات عمومی شکل و و طرز زندگی حشرات

حشرات همیشه مورد توجه انسان بوده اند. قحطی های ناشی از حمله ملخ ها، وجود مگس و شپش در خانه و یا زیبایی بال های پروانه ها را همگان به خاطر می آورند. در دنیای جانوران حشرات متنوع ترین انواع گونه ها و طرز زندگی را دارند.

گاهی تشخیص حشرات از سایر جانوران مشابه ان ها مشکل است. حشرات در هنگام بلوغ شش پا دارند ولی ظاهرا شبیه به کنه، عنکبوت ها یا هزارپا و خرخاکی هستند. تمام این جانوران از شاخه بند پایان می باشند.

شاخه بند پایان از چهار رده سخت پوستان(خرچنگ، میگو، خرخاکی و غیره)، هزارپایان(صدپا و هزارپا)، عنکبوتیان(کنه، عقرب، رطیل و غیره) و حشرات(مگس، سوسک، زنبور و غیره)تشکیل شده اند.

مگس سفید

مگس سفید یا سفیدبالک

 حشراتی در خانواده سفیدبالکان (Aleyrodidae) هستند. بیش از ۱۵۵۰ گونه از این خانواده توصیف شده‌است.

سفیدبالک‌ها از آفات مهم و پلی‌فاژ برای طیف وسیعی از محصولات کشاورزی مهم در بسیاری از نقاط جهان به ویژه در مناطق گرمسیری می‌باشد. سفیدبالک‌ها در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری و به ویژه در شرایط گلخانه‌ای بر روی گیاهان زینتی و محصولات گلخانه‌ای در جمعیت‌های خیلی بالا دیده می‌شوند.

ویژگی‌ها

اندازه سفیدبالک‌ها کوچک و سطح بدن و بال‌های آن‌ها به وسیله پودر سفید رنگی پوشیده شده‌است. در ظاهر این حشرات همانندی زیادی به یک پروانه کوچک دارند، اما در مقیاس کوچکتر، حشرات کامل این خانواده فعال بوده و می‌توانند آزادانه به اطراف پرواز کنند و عموماً در زیر برگ گیاهان و در حال تغذیه از شیره گیاهان مشاهده می‌شوند.

از نظر دگردیسی، حشرات این خانواده با سایر خانواده‌های راسته نیم‌بالان به جز شپشک‌های نر تفاوت دارند. در این حشرات پوره سن اول فعال است ولی پوره‌های سنین دو، سه و چهار در روی گیاهان ثابت هستند و همانند شپشک‌ها به نظر می‌رسند.

پوره‌ها با حشرات کامل از شیره گیاهان تغذیه می‌کنند و همانند شته‌ها ناقل بیماری‌های ویروسی مختلف هستند. در سفیدبالک‌ها بخشی از رشد بال خارجی و بخشی دیگر از رشد داخلی می‌باشد که به آن دگردیسی بینابین گویند.

این حشرات همانند شته‌ها تولید مقادیر زیادی عسلک می‌کنند که این عسلک در گیاهان باعث جذب گرد و خاک و مخصوصاً رشد قارچ‌های گَندروی می‌گردد. این عامل سبب کاهش مشتری محصولات گیاهان زینتی و گیاهان گلخانه‌ای در بازار می‌شود.

سفیدبالک‌ها همانند شته‌ها از توانایی بسیار بالایی در تولید مثل برخوردارند و جمعیت خود را در مدت زمان کوتاهی بسیار افزایش می‌دهند.

انتقال بیماری‌های ویروسی از طریق مگس‌های سفید

مگس سفید دارای زیرگونه‌های متعددی هستند که بیوتایپ B آن زیرگونه موجود در ایران است. این بیوتایپ یکی از خطرناک‌ترین و مقاوم‌ترین زیرگونه‌های مگس سفید است که سبب بروز آسیب‌های جدی به محصولات کشاورزی و خسارت‌هایی به آن می‌شود. این نوع حشرات می‌توانند آسیب‌هایی را بروی محصولات کشاورزی ازجمله گوجه‌فرنگی گذاشته و موجب شده است که اندک هوای پاک محیط شهری که توسط درختان تأمین می‌شود نیز به خطر بیفتد.

همچنین برخی مطالعات بر روی این حشرات نشان داده است که این موجودات می‌توانند آسیب‌های جدی بر روی افراد گذاشته و به علت انتقال بیماری و ویروس باعث ایجاد مشکلاتی برای بیماران خاص شود.

با توجه به کوچک بودن مگس سفید و اینکه قابلیت ورود به دستگاه تنفسی را از طریق حفرات بینی و دهان دارد، لذا این حشره می‌تواند سبب بروز التهاب و عفونت در دستگاه تنفسی فوقانی شده و زمینه را برای بروز عفونت‌های فرصت‌طلب قارچی و باکتریایی فراهم کند. افرادی که ساعت‌های طولانی در روز در محیط خارج از خانه حضور دارند یا افراد مستعد به ابتلا به بیماری‌های ریوی و عفونی، کودکان و افراد سالمند باید از ماسک‌های پارچه‌ای یا فیل‌تر دار استفاده کنند.

بیشترین توصیه برای مقابله و مراقبت درزمینه آسیب‌های مگس سفید مربوط به دستگاه تنفسی فوقانی است.

این حشره با ورود به مجاری تنفسی می‌تواند باعث تحریک مخاط شده و تظاهرات آلرژیک ازجمله عطسه و سرفه شده و همچنین آبریزش بینی را خصوصاً در کودکان، افراد مسن و بیماران مبتلابه بیماری‌های زمینه‌ای تنفسی و آلرژیک مانند آسم، بیماری انسدادی تنفسی مزمن (COPD) و... سبب شود. همچنین مگس سفید درزمینه انتقال آلودگی نیز می‌تواند تأثیرگذار باشد، این موضوع دربارهٔ افرادی که دارای نقص سیستم ایمنی از قبیل بیماران دریافت‌کننده پیوند، بیماران مبتلابه سرطان، یا آنهایی که از داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی استفاده می‌کنند، از اهمیت بیشتری نیز برخوردار است.

توصیه می‌شود که در صورت ورود مگس سفید به چشم‌ها به‌سرعت چشم‌ها را در معرض جریان آب قرار داده بشویند تا حشره و آلودگی‌ها خارج‌شده و در صورت ورود این حشره به مجاری بینی نیز می‌توان با شستشوی با آب آن را خارج کرد. تداوم حضور مگس‌های سفید موجب فاجعه زیست‌محیطی و بهداشتی برای شهروندان در محیط شهری می‌باشد

دشمنان طبیعی این حشرهٔ آفت

در برنامه‌های مبارزه بیولوژیک با آفت‌ها می‌توان از گونه‌های مختلف کفشدوزکها و به‌ویژه «کفشدوزک هفت‌نقطه‌ای» استفاده کرد این گروه از حشرات به دلایل بسیاری از اهمیت برخوردار بوده و توانایی کنترل جمعیت شته‌ها و انواع مختلف آفت‌ها را در فواصل زمانی اندکی دارند، به‌طوری‌که در شرایط مطلوب به طور متوسط روزانه از ۲۴ پوره شته باقلا تغذیه می‌کند و یک لارو کفشدوزک هفت نقطه‌ای در طول دوره رشد و نمو خود به طور متوسط از هزار شته و حشره بالغ آن از۹ هزار شته تغذیه می‌کند.^[۱۰]

از جمله مهمترین پارازیتوییدها و دشمنان طبیعی مگس سفید می‌توان زنبور ر Encarsia formosa، کفشدوزک سیاه (Delphastus pusillus) و شبگزهای گل(Anthocoridae) را نام برد.

زنبور فورموسا روی پوره‌ها ی مگس سفید تخمگذاری می‌کند و زمانی که لارو زنبور فورموسا از تخم خارج می‌شود داخل پوره‌های مگس سفید شده و از آنها تغذیه می‌کند و سپس به صورت زنبور بالغ خارج می‌شود.

کفشدوزک سیاه و شبگزهای گل نیز به صورت مستقیم از پوره‌هایی مگت بس سفید تغذیه می‌کنند.

دلایل طغیان در محیط شهری

از دلایل مهم طغیان این حشره در محیط شهری تغییرات اکو سیستم است؛ یعنی حشرات شکارگر از جمله زنبورها (که مگس سفید را شکار می‌کنند) از بین می‌روند، در نتیجه مگس‌های سفید افزایش می‌یابند.

در ایران

بررسی‌ها نشان می‌دهد افزایش جمعیت مگس سفید با از بین رفتن پارازیت‌های حشره به دلیل سم‌پاشی‌های بی‌رویه و مبارزه شیمیایی با آفات در اطراف شهر تهران و در سطح شهر و برخی مناطق مانند منطقه شش ایجاد شده است.

با وجود ادعای مسئولان بر بی خطر بودن این آفت، شهرداری تهران اقدام به مبارزه مکانیکی با آنها کرده و بنابر خبری به‌تاریخ ۲۹ شهریور ۱۳۹۳ رئیس سازمان پارکها و فضای سبز شهرداری تهران در گفتگویی مدعی شد که «دیگر مگس‌ها در سطح شهر نیستند.

بعد از چند سال حضور این حشره در تهران سازمان گیاهپزشکی و سازمان حفاظت محیط زیست نتوانسته‌اند تشخیص بدهند که این حشره از چه گونه‌ای است یا آن را اعلام نکرده‌اند. علیرضا نادری حشره‌شناس سازمان محیط زیست مهر سال ۹۴ در مصاحبه‌ای گفت که این سفیدبالک از گونه‌های شناسایی نشده است و هنوز نتوانسته ایم نوع دقیق آن را شناسایی کنیم. تا مهر سال ۹۵ هم فقط اعلام شده این است که این حشره از جنس Aleuroclava هست در حالیکه از این جنس تاکنون بیش از ۱۲۰ گونه توصیف شده و مشخص نیست این سفیدبالک از کدام گونه است و مشخصات دقیق آن چیست. اما در مشاهدات میدانی کاملا واضح است که این حشره ارتباط بسیار نزدیکی با درخت توت کاکوزا دارد و تجمع آنها روی برگهای این درخت کاملا مشهود است. توت کاکوزا یا توت کاغذی (Broussonetia papyrifera) نوعی درخت بومی شرق آسیاست که چند سال است که شهرداری تهران کشت آن را به صورت وسیع در تهران آغاز کرده است.

 

حشره شناسی پزشکی (Medical Entomology)

یکی از شاخه‌هی علوم پزشکی  می باشد به بررسی و مطالعه حشرات زیان آور که بری انسان مضر می باشد میپردازد.با اینکه بسیاری از حشرات ،‌کنه ها و…  با گزش خود موجب آزار و ناراحتی‌انسان می‌شوند ، با این حال مهمترین آنها از نظر پزشکی آنهایی هستند که بیماریهایی ازقبیل مالاریا، بیماری خواب ، تب زرد و بسیاری بیماری های ویروسی دیگر را منتقلل‌می‌کنند. علم حشره شناسی پزشکی در زمینه مبارزه با مهمترین بیماری های منتقله به‌وسیله حشرات، کوشش‌ها و اقدامات زیادی بعمل آورده و در تمام موارد، موثرترین راههای‌برخورد با بیماری را ارائه می‌ دهد.

نظر به به اینکه برای پیشگیری از انتقال بیماری ها لزوما میباید با ناقلین آنها مبارزه شود ،بنابراین اصولا لازم است که اکولوژی و عادات ناقلین دقیقا مورد بررسی قرار گیرند تا بهترین‌روش مبارزه با آنها انتخاب شده و به طور موثر اعمال گردد.
اگر چه حشره شناسی پزشکی اغلب موضوع جداگانه ای تصور می شود ولی نمی بایست‌آنرا از جنبه های انگل شناسی و بالینی بیماری جدا تصور نمود. 

یک حشره شناس پزشکی اطلاعاتی در زمینه زیست شناسی ،‌اکولوژی ، وفور فصلی ، ومحل نشو و نمای حشرات فراهم می‌آورد . با چنین اطلاعاتی است که یک حشره شناسپزشکی قادر است مناسب ترین روشهای مبارزه با ناقل و همچنین نحوه ارزشیابی عملیات کنترل را پیشنهاد کند.

ساس حشره ی خون ‌آشام تختخواب

---

حشرات از قدیمی ترین ساکنان کره زمین به حساب می آیند که از 250 میلیون سال قبل روی این سیاره سکونت دارند، حشرات یکی از بزرگ ترین ناقلان بیماری های انسانی هستند. 

---

خاطره تلخ بعضی از بیماری ها مانند تیفوس همگانی در جنگ جهانی که تعداد زیادی از جمعیت اروپایی شرقی را از بین برد فراموش نشده است. خطر طاعون، مالاریا و تب زرد از بین نرفته است، هنوز هم بر اثر بعضی از این بیماری ها جامعه بشری سالانه هزاران قربانی می دهد.

ساس تختخواب (Bed bug Cimex lectularius)

مهم ترین گونه موجود، ساس است. دو نوع ساس وجود دارد. ساس تختخواب و ساس معمولی که در منطقه گرمسیر و معتدل زندگی می کنند. بدن آن ها مسطح است و به آسانی از شکاف درز های دیوار و تختخواب عبور می کنند. اندازه این ساس ها بین 4 تا 5 میلی متر است. رنگ آجری و سطح بدن این حشره از کرک پوشیده شده، سر آن ها پنج ضلعی است و چشم درشت و سیاه رنگ دارند که با یک جفت شاخک چهاربندی به سر متصل می شود.

مشخصات زیستی این حشره

این گونه ساس ها معمولاً شب تغذیه می کنند و روزها خود را ماهرانه در شکاف ها و درزها مخفی می کنند. انسان بدون شک منبع اصلی خونخواری برای ساس های معمولی است و اگر به انسان دسترسی نداشته باشند به خوبی می توانند از حیوانات تغذیه کنند، ساس ها بعضی مواقع به تعداد خیلی زیاد در لانه مرغان، کبوتران و قفس موش ها تکثیر می شوند.

سگ ها و گربه ها نیز اغلب مورد حمله ساس ها قرار می گیرند. مقاومت ساس ها در مقابل گرسنگی فوق العاده زیاد است و در شرایط آزمایشگاهی توانسته اند، آن ها را بیش از یک سال بدون هیچ نوع غذایی زنده نگه دارند.

این حشره چه بیماری هایی را منتقل می کند؟

تحریکی که به وسیله گزش ساس ایجاد می شود، بدون شک بیشتر بستگی به حساسیت یا مصونیت شخصی دارد، تداوم گزش به طور دائم و بیش از معمول باعث کم خونی یا تحریکات عصبی، بی خوابی و ضعف عمومی می شود.

اهمیت پزشکی

1- ساس ها آزار گزش دارند. عکس العمل افراد نسبت به گزش ساس ها متفاوت است و ممکن است از خارش جزیی تا حساسیت های بسیار شدید بروز نماید. ساس ها به سبب داشتن خرطوم سخت و بلند از روی لباس و ملحفه نیز خونخواری می کنند.

2- در انتقال هپاتیت B نقش دارند.

3- چون ممکن است  به صورت دسته جمعی بر روی افراد خونخواری نمایند ایجاد کم خونی و کمبود آهن در بچه ها می نماید.

4- به جز موارد فوق ساس ها بیماری خاصی را منتقل نمی کنند.

درمان عوارض ناشی از گزش ساس ها

استفاده از لوسیون ها یا کرم های ضد عفونی کننده یا آنتی بیوتیک ها برای درمان عفونت های ثانویه ناشی از خارش، کاربردآنتی هیستامین ها برای تسکین خارش، از بین بردن منبع آلودگی

چه طور می توان با این حشرات مبارزه کرد؟

به دو روش. نخست روش فیزیکی با موازین بهداشتی، نظافت خانه و محیط مسکونی و بهسازی محیط، بازسازی درها و پنجره های کهنه و رنگ آمیزی آن ها، شست وشوی وسایل از قبیل پتو، انواع ملحفه به موقع با آب و دیگر روش شیمیایی، شامل سمپاشی با سموم فسفره پایروتیروئید زیرنظر کارشناسان.